در ادبیات جمهوری اسلامی، اصطلاح «جانباز» برای مصدومان جنگ ایران و عراق به کار می‌رود.
در حالی که مصدومان شیمیایی جنگ هشت ساله ایران و عراق به خاطر مشکلات تنفسی و ریوی، در برخورد با بیماری «کووید-۱۹»، یکی از گروه‌های پرخطر به شما می‌روند، کمتر رسانه‌ای به نقش «بنیاد شهید و امور ایثارگران» که وظیفه حمایت از آن‌ها را برعهده دارد، در بحران کرونا پرداخته است. بنیاد شهید در این بحران کشنده چه نقشی در حمایت از بیماران شیمایی و خانواده‌های آن‌ها داشته است؟
***
طبق آمار منتشر شده، از میان ۱۵۰ هزار مصدوم شیمیایی در ایران، ۶۸ هزار نفر آن‌ها تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران قرار دارند که بخش قابل توجهی از آن‌ها با مشکلات ریوی و تنفسی دست و پنجه نرم می‌کنند و ویروس کرونا هم حالا به یکی از دردسرهای آن‌ها تبدیل شده است.
براساس آمار‌های رسمی، از میان این تعداد مصدوم شیمایی، ۵۱۷ نفر شیمیایی شدید، ۱۶ هزار و ۴۸۶ نفر شیمیایی متوسط و ۴۲ هزار و ۹۳۵ نفر شیمیایی خفیف هستند.
مصدومان شیمیایی در پی شدت بحران ویروس کرونا در ایران، در معرض خطر بیشتری قرار گرفته‌اند؛ آن‌ها به خاطر عوارض ناشی از استنشاق گاز‌های سمی در دوران جنگ، با کوچک‌ترین بیماری مرتبط با دستگاه تنفسی، دچار مشکلات بسیار می‌شوند. بنابراین، در زمان آلودگی هوا، وقتی در معرض هوای سرد قرار می‌گیرند و هنگام شیوع بیماری‌های تنفسی ویروسی، با مشکلات بیشتری مواجه هستند.
ویروس کرونا نیز روی ریه تاثیر می‌گذارد و مشکلات شدید تنفسی ایجاد می‌کند. بنابراین، این افراد از جمله گروه‌های به شدت آسیب‌پذیر در برابر بیماری کووید- ۱۹هستند. براساس برخی آمار‌ها، تاکنون دست‌کم ۶۰ نفر از آن‌ها بر اثر ابتلا به این بیماری جان باخته‌اند.
ویروس کرونا نیز روی ریه تاثیر می‌گذارد و مشکلات شدید تنفسی ایجاد می‌کند. بنابراین، این افراد از جمله گروه‌های به شدت آسیب‌پذیر در برابر بیماری کووید- ۱۹هستند. براساس برخی آمار‌ها، تاکنون دست‌کم ۶۰ نفر از آن‌ها بر اثر ابتلا به این بیماری جان باخته‌اند.
آسایشگاه‌هایی که شماری از این بیماران شیمیایی در آن‌ها نگه‌داری می‌شوند، از جمله مکان‌های پرخطر در این بیماری نوظهور به شمار می‌روند.
اسفند ۱۳۹۸، پایگاه خبری «شهدای ایران» در گزارشی اعلام کرد که با وجود شیوع ویروس کرونا در ایران، در آسایشگاه‌های جانبازان اقدامی به منظور حفاظت از بیماران بستری نشده است.
اسفند ۱۳۹۸، پایگاه خبری «شهدای ایران» در گزارشی اعلام کرد که با وجود شیوع ویروس کرونا در ایران، در آسایشگاه‌های جانبازان اقدامی به منظور حفاظت از بیماران بستری نشده است.
در همین گزارش، نامه‌ای از بیماران بستری در مرکز توان‌بخشی تهران منتشر شده بود که نویسندگان آن از مسوولان بنیاد شهید خواسته بودند آسایشگاه‌ها را ضدعفونی کنند و اقلام حفاظتی و بهداشتی در این مکان برای جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا تامین شود. البته هنوز معلوم نیست چه بخشی از این درخواست‌ها محقق شده است.
«حمیدرضا حق‌شناس»، یکی از همین بیماران شیمیایی گفته است بنیاد شهید در بحران کرونا به آن‌ها خدماتی ارایه نکرده است: «در این شرایط که داروخانه‌ها از ارایه ماسک و دستکش خودداری می‌کنند، حداقل انتظار جانبازان این است که بنیاد شهید به دادشان برسد. بنیاد حداقل می‌تواند کپسول‌های اکسیژن جانبازان را برایشان ببرد و پر کند چون ما اصلا امکان بیرون رفتن از منزل را نداریم!»
او در بخش دیگری از حرف‌هایش گفته است: «این روزها آن‌قدر مردم از کرونا ترسیده‌اند که وقتی بیرون برویم و سرفه می‌کنیم، همه گمان می‌کنند ما کرونا گرفته‌ایم و فرار می‌کنند. حال آن که سرفه شدید کار همیشگی ما است.»
سایت «صدای مدافعان» هم در یک گزارش انتقادی، نسبت به عملکرد بنیاد شهید نوشته است: «در حالی که هر هفته چیزی حدود ۱۰ تا ۱۲ جانباز و ایثارگر به جمعه فوت شدگان اضافه می‌شود، بنیاد شهید هم‌چنان قصد در آرام نشان دادن اوضاع دارد و کمتر کسی به دنیال نیازها و احتیاجات پزشکی و درمانی ایثارگران و جانبازان شیمیایی است.»
این سایت در گزارش دیگری نیز نوشته است: «بسیاری از جانبازان و ایثارگران پیامک‌‌های کوتاه توصیه‌های پزشکی از طرف بنیاد شهید دریافت کرده‌اند اما آیا ارسال توصیه‌های پزشکی توسط پیامک و انتشار بیانیه در چنین شرایطی کافی است؟»
صدای مدافعان هم‌چنین در یک گزارش دیگر، از وجود تبعیض در مراکز بیمارستانی انتقاد کرده و نوشته است: «در بیمارستان بقیه‌الله سپاه پاسداران، اولویت را به پذیرش روحانیون و نمایندگان مجلس داده و از پذیرش برخی اعضای خانواده‌هاب ایثارگران خودداری کرده‌اند.»
مسوولان بنیاد شهید و دیگر سازمان‌های متولی مصدومان شیمایی جنگ هم در واکنش به این انتقاد‌ها و اعتراض‌ها، فهرستی از خدماتی که می‌گویند طی این مدت به این خانواده‌ها ارایه داده را منتشر کرده‌اند.
تشکیل کمیته ویژه، توزیع مواد ضدعفونی کننده در دفاتر این بنیاد، تهیه دستورالعمل پیش‌گیری از کرونا، ارسال پیامک، تهیه فیلم، توزیع بسته‌های بهداشتی و ارایه خدمات پزشکی به تعدادی از بیماران شیمایی، از مهم‌ترین اقدامات بنیاد شهید در بحران کرونا برای این دسته از بیماران اعلام شده است.
بودجه بنیاد شهید در سال ۱۳۹۹، رقمی حدود ۳۳ میلیارد تومان تعیین شده است. اما به نظر می‌رسد مجموعه اقدامات بر شمرده شده این بنیاد برای بیماران تحت پوشش خود در بحران کرونا رقمی بسیار ناچیز بوده باشد.
این بنیاد که هیچ‌گاه صورت‌حساب‌های مالی خود را منتشر نکرده، در بحران کرونا هم حاضر نشده به طور شفاف و با ذکر جزییات، از خدماتی که به بیماران شیمایی ارایه کرده است، سخنی بگوید.
آماری از تعداد مصدومان جنگ که در بحران کرونا مجبور به خانه‌شینی شده و درآمد خود را از دست داده‌اند هم تاکنون منتشر نشده است. اما بنیاد شهید می‌گوید تنها ۷۵ هزار بسته معیشتی میان بیش از ۵۰۰ هزار مصدوم جنگ توزیع کرده است.
این بنیاد هم‌چنین از اختصاص سه و نیم میلیارد تومان در بحران کرونا به این افراد خبر داده که بیشتر مربوط به وسایل بهداشتی و ایمنی است.
این کمک‌های اندک در شرایطی انجام می‌شوند که براساس گزارش اخیر پایگاه اطلاع‌رسانی جمعیت جانبازان انقلاب، حدود هفت و نیم درصد جان‌باختگان بیماری کرونا در ایران را «ایثارگران» یا همان مصدومان جنگ تشکیل می‌دهند.
این گزارش می‌گوید که ۲۷ درصد کسانی که در پی ابتلا به ویروس کرونا در بیمارستان‌ها بستری شده‌اند نیز جانباز و یا از اعضای خانواده شهدا بوده‌اند.
بحران کرونا در ایران هنوز فروکش نکرده است و معلوم نیست چه تعداد دیگر از مصدومان شیمایی قربانی این ویروس شوند. ایران وایر 9 اردی بهشت